Μάνος Χατζιδάκης

15 Ιουνίου 1994. 17 χρόνια πριν, ο Μάνος Χατζιδάκης φεύγει για τη γειτονιά των αγγέλων. Και που αλλού θα μπορούσε να πάει, αφού, χρόνια πολλά, η μουσκή του λες και είχε γραφτεί για τους αγγέλους. Λες και είχε γραφτεί απ' τους αγγέλους. Θείες νότες. Κάθε φορά που θα ακούσω μουσική του Χατζιδάκη θα συγκινηθώ. Έχει μια γλυκιά θλίψη η μελωδία του.


Ο Μάνος Χατζιδάκις γεννήθηκε στην Ξάνθη, γιος του δικηγόρου Γεωργίου Χατζιδάκη, και της Αλίκης Αρβανιτίδου. Η μουσική του εκπαίδευση ξεκινά σε ηλικία τεσσάρων ετών και περιλαμβάνει μαθήματα πιάνου από την αρμενικής καταγωγής πιανίστρια Αλτουνιάν. Παράλληλα, εξασκείται στο βιολί και στο ακορντεόν.


Επειτα από το χωρισμό των γονιών του, το 1932, ο Χατζιδάκης έρχεται με τη μητέρα του στην Αθήνα. Τα οικονομικά προβλήματα, μετά το θάνατο του πατέρα του, το 1938, σε αεροπορικό δυστύχημα, αναγκάζει τον Χατζιδάκι να εργαστεί από αρκετά νεαρή ηλικία.


Συγχρόνως επεκτείνει τις μουσικές του γνώσεις παρακολουθώντας ανώτερα θεωρητικά μαθήματα με τον Μενέλαο Παλλάντιο, την περίοδο 1940-1943, ενώ ξεκινά στο Πανεπιστήμιο Αθηνών σπουδές Φιλοσοφίας, τις οποίες όμως δεν θα ολοκληρώσει. Την ίδια περίοδο συνδέεται με άλλους καλλιτέχνες και διανοούμενους, μεταξύ των οποίων ο Νίκος Γκάτσος, Ο Γιώργος Σεφέρης, ο Οδυσσέας Ελύτης, ο Άγγελος Σικελιανός και ο Γιάννης Τσαρούχης.

Η πρώτη εμφάνιση του Χατζιδάκη ως συνθέτη πραγματοποιείται το 1944, στο Θέατρο Τέχνης του Κάρολου Κούν, με το έργο του Αλέξη Σολωμού, "Τελευταίος Ασπροκόρακας". Η συνεργασία του με το Θέατρο Τέχνης θα διαρκέσει 15 χρόνια.

Στον κινηματογράφο, θα ξεκινήσει το 1946, στην ταινία "Αδούλωτοι Σκλάβοι" και στα επόμενα χρόνια συνθέτει μουσική για πολλές ελληνικές ή ξένες ταινίες. Ειδικά για την μουσική της ταινίας "Το ποτάμι", το 1959, θα κερδίσει το μουσικό βραβείο του Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης.

Το 1950 θα αποτελέσει ιδρυτικό στέλεχος και καλλιτεχνικός διευθυντής του Ελληνικού Χοροδράματος της Ραλλούς Μάνου, όπου παρουσιάζει τα τέσσερα μπαλέτα του, "Μαρσύας" το 1950, "Έξι Λαϊκές Ζωγραφιές" το 1951, "Το Καταραμένο Φίδι" το 1951 και "Ερημιά" το 1958.

Με αφετηρία τη σύνθεση της μουσικής για τις Χοηφόρες το 1950 από την Ορέστεια του Αισχύλου, με εντολή της Μαρίκας Κοτοπούλη, ο Χατζιδάκης ασχολήθηκε με πολλές αρχαίες τραγωδίες και κωμωδίες

Το 1960 του απονέμεται το Όσκαρ για το τραγούδι "Τα παιδιά του Πειραιά", από την ταινία¨"Ποτέ την Κυριακή" του Ζυλ Ντασέν. Το τραγούδι αυτό συμπεριλαμβάνεται και στα δέκα εμπορικότερα τραγούδια του περασμένου αιώνα. Ο ίδιος ο Χατζιδάκης, θεωρεί πως η ελαφρά μουσική του για τον κινηματογράφο του προσδίδει μια «ανεπιθύμητη λαϊκότητα» την οποία δεν αποδέχεται και φθάνει στο σημείο να αποκηρύξει μεγάλο μέρος της.

Το 1962 ανεβαίνει η θεατρική παράσταση "Οδός Ονείρων", σημαντικός σταθμός στο έργο του για το θέατρο, σε σκηνοθεσία Αλέξη Σολωμού και πρωταγωνιστή το Δημήτρη Χόρν.

Την περίοδο 1963-1966 διευθύνει την «Πειραματική Ορχήστρα Αθηνών» – της οποίας είναι και ιδρυτής -- και στο σύντομο χρονικό διάστημα της λειτουργίας της δίνει 20 συναυλίες με πρώτες παρουσιάσεις δεκαπέντε έργων ελλήνων συνθετών.

Το 1966 ο Μάνος Χατζιδάκης, πάει στην Αμερική με τον Ζυλ Ντασεν και την Μελίνα Μερκούρη, για να ανεβάσει τη θεατρική διασκευή του έργου "Ποτέ την Κυριακή". Εκεί ηχογραφεί και το "Χαμόγελο της Τζοκόντας", από τα πιο γνωστά έργα του.

Το 1972, επιστρέφει στην Αθήνα και τον επόμενο χρόνο ιδρύει το μουσικό καφεθέατρο «Πολύτροπο», το οποίο επιδιώκει, σύμφωνα με τον ίδιο, «μια τελετουργική παρουσίαση του τραγουδιού, μ' όλα τα μέσα που μας παρέχει η σύγχρονη θεατρική εμπειρία». Η περίοδος αυτή, μέχρι το τέλος της ζωής του, θεωρείται η περισσότερο ώριμη στην μουσική του σταδιοδρομία και σηματοδοτείται με την ηχογράφηση του Μεγάλου Ερωτικού.

Με το τέλος της δικτατορίας διορίζεται «Αναπληρωτής Γενικός Διευθυντής» της Λυρικής Σκηνής για το διάστημα 1975-1977, ενώ την περίοδο 1975-1982 αναλαμβάνει καθήκοντα Διευθυντή της Κρατικής Ορχήστρας καθώς και Διευθυντή του κρατικού ραδιοσταθμού Τρίτο Πρόγραμμα. Η παρουσία του στο Τρίτο Πρόγραμμα αποτελεί μέχρι σήμερα σημείο αναφοράς και ίσως την ποιοτικότερη περίοδο του ραδιοσταθμού.

Το 1979 ο Χατζιδάκης καθιερώνει τις «Μουσικές Γιορτές» στα Ανώγεια της Κρήτης, που περιλαμβάνουν τοπικούς λαϊκούς χορούς και τραγούδια. Τον επόμενο χρόνο εγκαινιάζει και τον «Μουσικό Αύγουστο» στο Ηράκλειο, ένα καλλιτεχνικό Φεστιβάλ με κύριο στόχο την παρουσίαση νέων ρευμάτων τόσο στη μουσική όσο και στο χορό, τον κινηματογράφο, τη ζωγραφική και το θέατρο. Την περίοδο 1981-1982 διοργανώνει επίσης τους «Μουσικούς Αγώνες» στην Κέρκυρα, ένα μουσικό διαγωνισμό για νέους Έλληνες συνθέτες.

Αξιοσημείωτη είναι και η συμμετοχή του στην έκδοση του πολιτιστικού περιοδικού "Το Τέταρτο", το 1985-1986, το οποίο καταγράφει τα καλλιτεχνικά και κοινωνικά δρώμενα μέσα από τις πολιτικές τους διαστάσεις. Παράλληλα, συστήνει το 1985, την ανεξάρτητη δισκογραφική εταιρεία «Σείριος», η οποία λειτουργεί μέχρι σήμερα.

Στα τέλη του 1989 ο Χατζιδάκης ιδρύει την "Ορχήστρα των Χρωμάτων" με σκοπό να παρουσιάσει έργα που συνήθως δεν καλύπτονται από τις συμβατικές συμφωνικές ορχήστρες. Ο ίδιος ο Χατζιδάκις διηύθυνε την ορχήστρα μέχρι το τέλος της ζωής του δίνοντας συνολικά είκοσι συναυλίες και δώδεκα ρεσιτάλ ελληνικού και διεθνούς ρεπερτορίου. Το 1991, σε συνεργασία με τον Δήμο Καλαμάτας διοργανώνει επίσης τους «Πρώτους Αγώνες Ελληνικού Τραγουδιού Καλαμάτας».

Πέθανε στις 15 Ιουνίου του 1994 και ετάφη στην Παιανία.